به گزارش آوای فامنین به نقل ازهمدان‌پيام: پایتخت تاریخ و تمدن ایران ‌‌زمین دارای آثار فاخری در حوزه صنایع ‌دستی است که با معرفی آن می‌توان فرصتی برای جذب گردشگر و بازار فروش به دست آورد.

همدان نسبت به سابقه تاريخي و عظمت فرهنگي، توسعه لازم را پيدا نكرده است. این گفته استاندار جدید همدان است. نیکبخت در معارفه رسمی خود در تشریح وضعیت حوزه‌های مختلف استان، بیشترین انتقاد را به حوزه صنایع دستی داشت و اینکه برای این حوزه باید برنامه‌ای مدون ارائه داد.
تغيير استاندار همدان در روزهاي اخير و برگزار شدن اولین جلسه وی با مدیران اجرایی هم بيانگر آن بود كه او آمده است تا طرحي نو در اندازد.
نیکبخت حتی به گلایه‌های رئيس‌جمهور در زمینه کوتاهی در این حوزه اشاره کرده و گفته است: آقای روحانی، همدان را بهتر از من كه 8 سال در آن بوده‌ام می‌شناسد و معتقد است: همدان با اين همه عظمت، رشد نكرده است. استاندار می‌گوید: 150 مورد از 250 رشته صنايع دستي خاص استان همدان است. در جلسه هيأت دولت اعلام كردم كه همدان بعد از اصفهان رتبه دوم را در صنايع دستي دارد.
البته درباره جایگاه صنایع دستی همدان در کشور، نماینده ولی فقیه در استان در تکمیل سخنان نیکبخت در روز معارفه بیان کرد که "در زمان حضور مقام معظم رهبري در همدان، ايشان فرمودند فكر مي‌كردم اصفهان در صنايع دستي حرف اول را بزند، اما الان همدان اول است".
شاید پیش از این و یا حداقل در 2 سال اخیر اگر انتقادی هم به این حوزه نشد، درباره آن هم در جلسات کلی استان سخنی به میان نیامد. در گزارش کار آزاد، استاندار سابق همدان در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، تنها در حوزه گردشگری و ارائه برنامه‌های انجام شده در سال گذشته به برگزاری 2 جشنواره تابستانی و زمستانی بسنده کرد و موفقیت همدان را در این زمینه به خروجی مبهم این برنامه گره زد. با این حال در همان جلسه‌ای که آزاد گزارش پایان کار می‌داد، نیکبخت با شناختی از این حوزه در برنامه‌های پیش روی خود در استان برای حوزه گردشگری و صنایع دستی استان ابراز نارضایتی کرد و عملکرد این حوزه را درخور شأن این استان تاریخی و فرهنگی ندانست.
نگاهي به آمار صادرات صنايع دستي همدان بيانگر اين مهم است كه هنر مردمان این ديار تافته‌اي جدا بافته است. بر اساس آمار اعلام شده از سوي معاونت توسعه تجارت خارجی صنعت، معدن و تجارت استان، صادرات بخش کالای صنایع‌دستی شامل 21 قلم کالاست كه 179 قلم آن در 7 ماهه ابتدای سال‌جاری به 23 کشور جهان صادر شده است. این کشورها شامل انگلستان، ایتالیا، هلند، اوکراین، بلغارستان، رومانی، لهستان، روسیه، بلاروس، ترکمنستان، ازبکستان، گرجستان، ارمنستان، چین، مالزی، هند، ترکیه، افغانستان، پاکستان، امارات، قطر، عمان و عراق بوده است.
در اين زمينه آمار هنرمندان فعال در صنايع دستي نيز به رقم 32 هزار نفري در بخش صنایع دستی همدان فعالیت می‌کنند بر مي‌گردد. اين مهم نشان مي‌دهد صنايع دستي استان بايد در جايگاه و با شرايطي مطلوب‌تر در عرصه ملي و بين‌المللي عرض اندام كند. اما اینکه چرا هنوز صنايع دستي همدان جايگاه مطلوبي پيدا نكرده است؟ كارشناسان و مسئولان استان به آن پاسخ مي‌دهند.
کارشناسان
یک كارشناس امور اقتصادي يكي از دلايل مغفول ماندن صنايع دستي همدان را نبود بسته‌بندی هنرهای سنتی همدان و راهی شدن سوغات، بدون نام و نشانی از استان به مناطق دیگر می‌داند.
رضا مهيمني می‌گوید: اهمیت بسته‌بندی و نوع عرضه محصولات با توجه به سلیقه مشتری در کالاهای صنایع دستی که جزو محصولات تزيینی به شمار می‌آید، بیش از دیگر کالاهای ضروری لازم به نظر می‌رسد.
به گفته وی در چنین شرایطی به‌ کارگیری صنعت بسته‌بندی با آگاهی از هنر و تکنولوژی و شناخت مشتری نقش بسزایی در کسب بازار وسیع‌تر و تشویق به خرید بیشتر خواهد داشت و اگر هنر دستی همدان با نام و نشان خود در استان‌های دیگر عرضه نشود، مرگ خاموشی بر معرفی صنایع دستی همدان خواهد بود.
بسته‌بندی صنایع دستی حلقه ارتباط توليدكننده و بازار
عضو هیأت علمی ‌دانشکده هنر دانشگاه تهران هم می‌گوید: در بسته‌بندی صنایع دستی به عرف، آداب و رسوم فرهنگ بومی ‌هر منطقه و کشور باید توجه شود.
عباس افتخاری بسته‌بندی را مهم‌ترین حلقه ارتباط بین تولید، نگهداری، حمل و نقل و بازاریابی می‌داند که نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای بین فروشنده و خریدار در بازارهای جهانی ایفا می‌کند، مي‌داند.
به گفته این کارشناس، در حالي صنايع دستي همدان بدون برند و بسته‌بندي راهي بازار‌هاي جهاني مي‌شود كه صادرات افزون بر 11 میلیون دلار متوجه صنایع‌دستی همدان در روزهاي اخير بوده است.
آمار و ارقام بيانگر واقعيات
بنا بر آمار اعلام شده در رسانه‌ها 32 هزار و 134 نفر در استان همدان در بخش صنایع دستی شاغل هستند.
این تعداد در رشته‌های مختلفی مانند سفال و سرامیک، مصنوعات چوبی، چرم، گلیم، سازهای سنتی، سنگ، صنایع دستی فلزی، مرواربافی و سایر رشته‌ها فعالیت دارند. بیشترین تعداد شاغلین در صنایع دستی در بخش مصنوعات چوبی از قبیل منبت‌کاری، رویه کوبی و معرق فعالیت دارند، در این قسمت از صنایع دستی 15 هزار و 587 نفر در شهرستان‌های همدان، ملایر، نهاوند، تویسرکان، کبودرآهنگ، اسدآباد، رزن و فامنین مشغول فعالیت هستند.
تعداد 19 هزار و 680 کارگاه صنایع دستی در استان همدان وجود دارد، که بیشترین آن شامل 8 هزار و 629 کارگاه در صنایع دستی مصنوعات چوبی است. بیشترین تعداد کارگاه‌های موجود هم در شهرستان‌های ملایر، 4 هزار و 673 کارگاه و کمترین آن به تعداد 299 کارگاه در فامنین قرار دارد. از تعداد افراد شاغل در کارگاه‌ها، 45 درصد آن با 14 هزار و 460 نفر و تعداد 8 هزار و 856 کارگاه مربوط به بانوان استان است.
برند نداریم
مديركل ميراث فرهنگي، صنایع دستی و گردشگری هم پیش از این در گفتگو با فارس، یکی از مشکلات و معضلات حوزه صنایع‌ دستی همدان را مشکل برندسازی عنوان كرده بود.
علیرضا ایزدی گفته بود: آنچه در خصوص برندسازی در اذهان عمومی ‌اتفاق افتاده است، انتقال سینه به سینه است اما در حوزه صنایع ‌دستی به اینگونه برندسازی ایراد وارد شده، چراکه سفال امروز با این شکل برند شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان با اشاره به اینکه سفال نیازمند برند مناسبی در سطح ایران و جهان است، افزود: سفال برای طی مسیر مناسب رشد و توسعه نیازمند برندسازی است و امروز نبود یک برند برای سفال یک معضل بزرگ در این حوزه است. وی با بیان اینکه ما در صنعت بسته‌بندی مشکل داریم، گفته است: یک بخش از آنچه به برندسازی صنایع‌دستی کمک می‌کند، بسته‌بندی است که هنوز برای سفال تعریف نشده و امیدواریم با کمک هنرمندان به زودی محقق شود.
ایزدی با اشاره به خام‌فروشی بسیاری از آثار فاخر صنایع‌دستی یادآور شده بود: برخی از کالاها بدون بسته‌بندی از کشور خارج و با بسته‌بندی و مارکی که خارجی‌ها برای این آثار تعریف می‌کنند مجدد با قیمت بالاتر به کشور بازگشته و مردم خرید می‌کنند که این برای ما یک معضل است.
وی با تأکید بر اینکه صنایع‌دستی همدان نیازمند برداشتن گام بزرگی در برندسازی و بسته‌بندی صنایع‌دستی است، ابراز داشت: بسیاری از هنرمندان با تولیدات زیبای خود به علت نبودبسته‌بندی مناسب بازاریابی خوبی ندارند که این امر در چرم تا حدودی رفع شده اما در سفال همچنان باقی است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همدان تعریف برند مناسب برای صنایع‌ دستی را موجب رفع دغدغه بازاریابی عنوان کرده و گفته بود: امروز لالجین با برخورداری از بازار پررونق، فاقد بسته‌بندی مناسب است که به نحوی مانع از توسعه این بازار می‌شود.
نبود اتحادیه در رشته‌های صنایع‌دستی
ایزدی در بخش دیگری از سخنانش نبود اتحادیه‌ها را مشکلی بر سر توسعه صنایع‌دستی همدان دانسته و گفته بود: ما در استان همدان یا اتحادیه نداریم و یا اتحادیه‌ به معنای واقعی نیستند که اگر بخش خصوصی بتواند در قالب اتحادیه‌ها به این بخش وارد شود، مشکل این بخش تا حدودی رفع می‌شود.
ایزدی با تأکید بر اینکه نگاه دولتی باید از صنایع‌دستی و هنرهای سنتی برداشته شود، بیان داشت: اگر بخش دولتی به این حوزه وارد شود هنرهای سنتی و صنایع‌دستی ما نیز با مشکل روبرو خواهد شد. وی نبود اتحادیه‌ها را مانع حضور جدی و همیشگی در نمایشگاه‌ها عنوان کرد و اظهارداشت: با وجود اتحادیه می‌توانیم هم در بازارهای داخلی و خارجی و هم در توسعه اقتصادی گام‌های مؤثری برداریم.
و در آخر...
به هر ترتيب تغيير نگاه استاندار جدید همدان و انتقاد وارد شده به حوزه گردشگري و صنايع دستي از سوي او، بار ديگر شرايطي را فراهم كرد كه اين مقوله متمايز ديده شود.
در اين ميان در جواب رضايت نداشتن مدير ارشد استاني از وضعيت موجود در گردشگري و صنايع دستي، مدير كل ميراث فرهنگي همدان عنوان كرده بود تاکنون حمایت از اين بخش و ارائه تسهیلات تنها در حد حرف بوده و در عمل و اجرا حمایتی نشده است.
عليرضا ايزدي با اشاره به اینکه میراث فرهنگی سهمی‌ از تسهیلات بانکی نداشته است، عنوان كرده است: بسیاری از طرح‌ها هنوز درگیر تسهیلات بانکی هستند. البته استاندار همدان هم این توضیحات را قابل قبول ندانست و گفت: باید برنامه‌ای در خور شأن صنایع‌دستی و گردشگری همدان تهیه شود.
محمدناصر نیکبخت با تأکید بر اینکه از وضعیت کنونی صنایع‌دستی و میراث فرهنگی همدان راضی نیستم، یادآور شده است: گردشگری و صنایع‌دستی جزو منابع و سرمایه‌های اصلی استان همدان به شمار می‌رود که باید طرح‌ها و برنامه‌های وسیعی برای آن داشته باشیم. حال بايد نشست و ديد آيا اين تيغ تيز انتقادات اين بار بُرنده خواهد بود كه در قالب برنامه‌اي مدون بسته‌بندي و برند و حمايت از صنايع دستي و هنرمندان همدان معنا پيدا كند؟