فتح خرمشهر با انجام عملیات بیت المقدس در سوم خرداد سال 1361، «تاریخ‌ساز» شد و با تغییر در شرایط و معادلات جنگ، زمان را به قبل و بعد از این پیروزی تقسیم کرد. چنانکه در تقویم تاریخ ایران، پیروزی در این عملیات، بعنوان یکی از برجسته‌ترین رخدادهای نظامی، خودنمایی می‌کند. با فتح خرمشهر، فرهنگ مقاومت همه‌جانبه و تأثیرات آن در «ظهور و تکوین قدرت نظامی» در ایران که با پیروزی انقلاب، ماهیت و شکل آن تغییر کرده بود، آشکار شد.

مفاهیم یادشده و موارد دیگر، در زمان واقعه به‌صورت اجمالی و سپس در «تاریخ توصیفی و تحلیلی» از جنگ، برای تفسیر و روایت از رخدادها و موقعیت‌ها، همچنین صورت‌بندی تحولات جنگ مورد توجه و استفاده قرار گرفته است که با توجه به سال‌گشت این پیروزی بزرگ، به سه مورد آن اشاره می‌شود:

از نظر «نظامی» فتح خرمشهر به دوران اشغالگری دشمن متجاوز در خاک ایران پایان داد.

از نظر «اجتماعی» فتح خرمشهر بیانگر انسجام و هم‌افزایی مولفه‌های قدرت ملّی به‌ویژه مولفه قدرت نظامی در جنگ است.

از نظر «سیاسی» فتح خرمشهر در تلاقی تصمیم‌گیری برای ادامه یا خاتمه جنگ قرار گرفته است.

   فتح خرمشهر بعنوان برجسته‌ترین نماد شکست نظامی عراق در جنگ، وضعیت ایران را از شکست و اشغال، به موقعیت برتر نظامی بر عراق تغییر داد. تحول یادشده در زمان واقعه و پس از آن، مورد اجماع عمومی بوده و تا کنون مورد مناقشه قرار نگرفته است. چنانکه درباره نقش مردم در جنگ و تأثیر هم‌افزایی مولفه‌های قدرت، در تحمیل شکست نظامی بر عراق، چنین است. با این تفاوت که پس از فتح خرمشهر، اختلاف‌نظرهای تخصصی میان ارتش و سپاه درباره «انتخاب زمین منطقه نبرد، طراحی تاکتیک‌های عملیاتی و فرماندهی بر نیروها»، بخشی از چگونگی فتح خرمشهر و نتایج برجسته آن را مورد مناقشه قرار داده و در نتیجه موجب شکل‌گیری نوعی دوگانگی در تفکر و روش‌های جنگ و تحلیل درباره نقش و عملکرد نهادهای نظامی شده است.

در واقع چهره فتح خرمشهر که در آئینه اتّحاد ملی و هم‌افزایی نیروها قابل بازنمایی بود، هم‌اکنون با گذشت زمان و تحت تأثیر «نهادگرایی نظامی» برای تبیین نقش افراد و سازمان‌های نظامی در جنگ، دچار غبارگرفتگی شده است.