سردار سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سخنرانی تاریخ 27 بهمن ماه 1392 به بررسی و تحلیل اوضاع جهان اسلام و بایدها و نبایدها در این حوزه پرداخت که بخشی از این سخنان مهم و راهبردی توسط «سید جواد سیدپور» کارشناس مسایل بین‌الملل مورد تحلیل و تفسیر قرار گرفته است.

«اینکه می‌گویند هلال شیعی؛ هلال شیعی که سیاسی نیست. هلال شیعی هلال اقتصادی است. مهمترین مسئله اقتصادی جهان، نفت است. ما می‌دانیم 3 کشور در جهان یعنی ایران، عربستان و عراق بیشترین نفت جهان را دارند. قریب بر 80درصد نفت جهان در منطقه شیعه نشین است.»

(سردار قاسم سلیمانی)

متن نظرات سید جواد سیدپور را در زیر می‌خوانید.

جایی که شیعیان ایستاده‌اند، قلب اقتصاد جهان است؛ این را سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس می‌گوید. چرا که 70 درصد نفت خلیج فارس به عنوان اصلی‌ترین مرکز دخیره نفت جهان در منطقه شیعه‌نشین قرار دارد چه در عربستان، چه عراق و چه ایران.

سردار سلیمانی گفته است:‌ «احیای شیعه با مرجعیت ایران یک قطبیت و یک قدرت به ایران در بعد سیاسی، امنیتی و اقتصادی می‌دهد، اینکه می‌گویند هلال شیعی، سیاسی نیست، هلال شیعی، هلال اقتصادی است و مهم‌ترین مسئله اقتصادی جهان، نفت است. ما می‌دانیم 3 کشور در جهان (ایران، عربستان و عراق) بیشترین نفت جهان را دارند که عربستان نخست، ایران و عراق دوم و سوم هستند و تقریباً 70 درصد نفت جهان در این 3 کشور واقع شده که همه این 70درصد در منطقه شیعه‌نشین است. نفت عراق در همین کریدور بصره و بغداد، کویت و عربستان 80ردصد نفتش در منطقه شیعه‌نشین دمام، قطیف قرار دارد و ایران هم که مشخص است. مرجعیت سیاسی شیعه به یاران یک قدرت مضاعف از قومیت بخشی، ضمن اینکه به شیعه برای بازیافت قومیت شیعی کمک کرد که این از اثرهای ماندگار است.»

* اهمیت راهبردی سخنان سردار

جایگاه ویژه و برجسته حاج قاسم سلیمانی در میان اندیشکده‌های راهبردی جهان به گونه‌ای است که کوچک‌ترین و کمترین سخنان سردار بازتابی بیش از بسیاری از راهبران کشورهای منطقه خاورمیانه می‌یابد چرا که به اعتراف همین اندیشکده‌ها که اکثراً وابسته به نهادهای غربی‌اند، سردار سلیمانی و تفکر راهبردی اوست که شرق و غرب خاورمیانه را در می‌نوردد.

روشن است که اعتراف آنها به اهمیت و جایگاه سرلشکر سلیمانی از قدرت راهبردی انقلاب اسلامی نشأت می‌گیرد و آنچه آنان می‌گویند عین اعتراف است نه مجیزگویی از قوی‌ترین دشمن خود.

از آن روزی که حاج قاسم سلیمانی این یادگار دفاع مقدس از اهمیت هلال اقتصادی شیعیان سخن گفت و آن را برجسته ساخت، تمام نگاه‌ها به نقش مذهب تشییع در کنترل مناطق نفت‌خیز جهان معطوف شده است.

عده‌ای از سر تهدید و گروهی مبتنی بر فرصت به آن نگریسته‌اند. اما پرسش اصلی این است که شیعیان از چنین فرصتی چه بهره‌ای خواهند برد؟ و آیا اگر قرار باشد شیعیان از قدرت و نفوذ خود در این مناطق بهره ببرند، تکلیف جهان بدون تفکر شیعه چه خواهد شد؟

صرف نظر از هر پاسخ احتمالی که به این سؤال و یا سؤال‌هایی از این دست بدهیم، ابتدا مناسب است آناتومی تأسیسات نفتی و میادین مورد نظر بررسی شود تا مشخص گردد از چه سخن گفته می‌شود.

در این میان، درباره 2 کشور ایران و عراق کمتر پرسشی وجود دارد و بحث بر سر عربستان است.

* در عربستان چه می‌گذرد؟

عربستان سعودی دارای حدود 1000 میدان عمده نفت و گاز است. اما بیش از نیمی از ذخایر نفت عربستان تنها در 8 میدان از میادین نفتی این کشور قرار گرفته است.

در این بین، میدان عظیم نفتی «الغوار» در عرببستان با باقیمانده ذخایر حدود 70 میلیارد بشکه‌ای، بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان است.

گفته می‌شود شیعیان در استان شرقی، حیاتی‌ترین منطقه راهبردی این پادشاهی سکونت دارند،‌ منطقه‌ای که بیشترین میدان‌های نفتی کشور، از جمله الغوار و القطیف و به عبارت دیگر بزرگ‌ترین حوزه‌های نفتی جهان را در خود جای داده است.

از دیدگاه بین‌المللی و تجارت جهانی، شیعیان استان شرقی، نقش مؤثری را در ثبات اقتصادی و سیاسی کشور، چه به لحاظ منطقه‌ای و چه بین‌المللی ایفا ‌می‌کنند.

این مناطق شیعه‌نشین حدود 90 تا 95 درصد از درآمد کشور و 15 درصد از بازارهای نفت جهانی را تأمین می‌کنند و نیروی کار شیعیان بین 60 تا 40 درصد از نیروی کار کشور در عرصه صنعت نفت را به خود اختصاص داده است.

شیعیان عربستان در منطقه‌ای نزدیک به 3 کشور حوزه خلیج فارس که اکثریت جمعیت آنان را شیعیان تشکیل می‌دهند (از جمله بحرین،‌ عراق و ایران) سکونت دارند.

از این گذشته، شیعیان به عنوان یک گروه متمایز به دلیل ویژگی‌ها، دیدگاه و نگرش‌های مذهبی و استعداد سیاسی‌شان، بزرگ‌ترین رکن مخالف در پادشاهی سعودی را تشکیل می‌دهند.

جمعیت 400هزار نفری شیعیان در استان‌های شرقی (در بعضی آمارها تا 900هزار نفر برآورد گردیده) و همچنین شیعیان زیدی در مکه، ‌جنوب و مرز با یمن و شیعیان اسماعیلی در جنوب گروه‌های شیعی در کشور عربستان را تشکیل می‌دهند.

منابع و میدان‌های عمده نفتی عربستان در شرق این کشور و در میدان شیعیان قرار دارد و اکثریت کارگران شرکت نفت آرامکوی عربستان را شیعیان تشکیل می‌دهند.

شیعیان استان شرقی، نفت‌خیزترین منطقه عربستان، همواره در معرض تدابیر تبعیض‌آمیز قرار داشته‌اند. با آنها به عنوان شهروندان درجه دوم رفتار می‌شده و آنها همواره از حقوق اولیه و بنیادین خود محروم بوده‌اند.

* استان القطیف

استان القطیف در شرق عربستان اگرچه از جمله استان‌های بسیار ثروتمند عربستان به دلیل داشتن منابع سرشار نفت به شمار می‌آید، اما به دلیل شیعه بودن ساکنان آن، همواره مورد ظلم و تبعیض قرار داشته است. به همین دلیل این منطقه شاهد نا آرامی‌هایی در اعتراض به این ظلم و ستم‌هاست.

القطیف استانی ساحلی غنی و سرشار از منابع نفتی است. خفط لوله نفت «تب‌لاین» که از شهر «ظهران» آغاز می‌شود، از این شهر می‌گذرد تا به اردن، سوریه و لبنان برسد.

* استان الغوار

میدان غوار (به عربی: حقل‌الغوار) بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان است که در خاک عربستان سعودی واقع شده است.

این میدان در فاصله 100 کیلومتری غرب و جنوب غربی شهر ظهران و غرب شهرهای احسا و هفوف قرار دارد.

نیمی از درآمدهای نفتی این کشور متعلق به فروش نفت این میدان عظیم است. این میدان در سال 1948 توسط شرکت نفتی اکسان که یک سال قبلش پیمان شراکت با شرکت آرامکو را به امضاء رسانده بود، کشف شد و از سال 1951 تولید نفت خود را آغاز کرد.

این میدان، بزرگ‌ترین حوزه برآورده کننده نفت صادراتی عربستان است به طوری که تا سال 2005 در حدود 60 میلیارد بشکه نفت از این میدان به دست آمده است.

بیشترین میزان برداشت از این میدان در سال 1981 انجام شد که روزانه 5.7 میلیون بشکه از این میدان به دست می‌آید. این رقم برداشت در یک سال تاریخ صنعت نفت در جهان بی‌نظیر است. این میدان همچنین روزانه 57 میلیون متر مکعب گاز تولید می‌کند.

مالکیت و حق بهره‌برداری این میدان متعلق به شرکت آرامکو عربستان است. این شرکت اعلام کرده که 48 درصد درآمدهای این شرکت از طریق فروش نفت این میدان حاصل می‌شود.

میدان الغوار خود از 6 حوزه استخراج نفت و گاز تشکیل شده که به ترتیب از شمال به جنوب عبارت‌اند از: فرزان، عین‌دار و شدقم، عثمانیه،‌حویه و حرض.

* اهمیت امنیتی مناطق نفت‌خیز

مجلسه «نیوساینتیست» آسیب‌پذیری‌های زنجیره تأمین نفت در سطح جهان را بررسی کرده است. پیام این مجله بسیار سنگین است: «خیلی چیزها وابستگی به نفت دارد و خود نفت هم وابسته است به چند نقطه خاص حمل و نقل و فرآوری».

در گزارش این مجله ، 2 نقطه از 5 نقطه حساس جهانی نفت در عربستان است:

1-پالایشگاه نفتی بقیق: این مرکز فرآوری نفت در یک ابرحوزه نفتی به همین اسم در عربستان سعودی واقع شده است.

این تأسیسات دو سوم نفت این کشور را می‌پالاید. در سال 2006 یک بار به آن حمله شد که البته ناکام ماند. در ماههای گذشته پلیس سعودی 700نفر را بازداشت کرده که اتهامشان برنامه‌ریزی برای حمله به این پالایشگاه بوده است.

چند تأسیسات و پالایشگاه دیگر هم هستند که از اهمیت بالایی برخوردارند، مثل پالایشگاه‌های ونزوئلا یا کره جنوبی، اما بقیق آنقدر تأثیرگذار است که حمله به آن مانند آچاری غول‌پیکر است که لای چرخ جهان گذاشته شود.

2-پایانه نفتی ساحلی رأس تنوره: ‌باور کردنی نیست ولی 10 درصد از نفت دنیا از این پایانه رد می‌شود. رأس تنوره از تأسیسات غول‌پیکر شرکت آرامکو (شرکت نفت عربستان) در خلیج‌فارس است.

«نیوساینتیست» سناریویی وحشتناک پیش روی خواننده می‌گذارد: «فرض کنید یک تانکر گاز مایع که از این مسیرها می‌گذرد دزدیده شود؛ آن را با مواد منفجره پر کنند و به یک تانکر نفتی بکوبند. انفجار حاصله، آنقدر شدید خواهد بود و آتش آن به حدی ادامه خواهد اشت که آن گذرگاه برای چند ماه بسته خواهد شد. اقتصاد جهانی به بحران فروخواهد رفت چون سایر گذرگاه‌ها نمی‌توانند و آن قدر کشش ندارند که حجم نفت از دست رفته را جبران کنند.»‌

* شیعه باعث ثبات منطقه

برخلاف جار و جنجال‌های گاه به گاه عده‌ای افراطی، شیعیان همواره و همیشه نیروی ثبات بخش و امنیت دهنده به منطقه و جهان بوده‌اند.

سیرتاریخی حضور شیعیان در مناطقع نفت‌خیز در ایران، عراق و عربستان گواه روشنی است بر قدرت آرامش‌بخش تفکر شیعه. اتفاقاً این هلال اقتصادی شیعه است که جهان از آن تغذیه می‌کند.

اما افراطیون، همان‌ها که از بیروت تا کابل و از دمشق تا بغداد را میدان تاخت و تاز خود می‌دانند و از فتواهای شیوخ از خدا بی‌خبر برای شهادت اهل‌الله بهره می‌برند و دین و دنیا را در مذبح شیطان‌پرستان نوین می‌برند و پیروان دین محمدی را خفیف و دشمنان محمد(ص) را بر صدر می‌نشانند و قمض عین برغصب بنی‌اسرائیل می‌کنند و بر هم‌کیشان خویش می‌تازند، باید رسوا شوند که نا امن کنندگان راستین منطقه‌اند و عملکردشان باعث حضور بیگانگان و استعمارگران نوین در منطقه شده است.