معاون اجتماعی بهزیستی اعلام کرده براساس قانون حمایت از کودکان بزه‌دیده، کودکان بدسرپرست از خانواده خود جدا و سرپرستی آن‌ها به بهزیستی سپرده می‌شود. این در حالی است که رییس کمیسیون اجتماعی این قانون را قدیمی می‌داند و می‌گوید سال‌هاست این اتفاق در کشور می‌افتد.

صدای ناله و فریادهای کودک فضای ساختمان را پر کرده است. دقیقه‌ای دیگر او رقمی برای گریه ندارد و تنها درخواستش بخشودگی است. این داستان هر روز کودک همسایه است وقتی خطایی از او سر می‌زند. کم نیستند کودکانی که آن قدر از دست پدر و مادرهایشان کتک می‌خورند که بی‌جان می‌شوند. کودکانی که به جای کودکی کردن باید نان‌آور خانه باشند، کودکانی که هر روز سهم کسی می‌شوند که پول بیشتری بابتشان بدهد. اما قرار است مسئولیت کودکانی که پدر و مادرهای بدسرپرست دارند به بهزیستی واگذار شود. این را محمد نفریه معاون اجتماعی بهزیستی می‌گوید و ادامه می‌دهد: این قانون یکی از بندهای لایحه حمایت از کودکان بزه‌دیده است و در صورت تصویب در مجلس شورای اسلامی به قضات اجازه می‌دهد والدین ناشایست را خلع ید کرده و سرپرستی آنان را به سازمان بهزیستی واگذار کنند.

او درباره حمایت از کودکان کار هم اضافه می‌کند: با وجود تلاش بهزیستی بر ای حمایت از کودکان کار و انتقال آن‌ها به مراکز تحت پوشش سازمان در بسیاری موارد چنانچه کودک دارای خانواده باشد با شکایت پدر و حکم قوه قضائیه از بهزیستی گرفته شده و به خانواده و به تبع آن به خیابان بازگشته و وارد چرخه آسیب شده است. والدین بسیاری از این کودکان افراد طمعکاری هستند که با وجود اینکه از وضعیت مالی خوبی برخوردارند با سوء استفاده ازکودکان خود آن‌ها را ابزاری برای کسب درآمد بیشتر می‌کنند.

وی با اشاره به لایحه حمایت از کودکان بزه‌دیده که توسط قوه قضائیه و با همکاری سازمان بهزیستی تدوین شده است، می‌گوید: این لایحه که درحال حاضر در مجلس مطرح و بررسی شده به قضات اجازه می‌دهد چنین والدینی را خلع ید کرده و به سازمان بهزیستی تحویل دهند که در این صورت آن‌ها قادر به بازپس‌گیری کودکان خود نبوده و سازمان در صورت صلاحدید و با رعایت قوانین می‌تواند این کودکان را به خانواده‌های جایگزین واگذار کند.

کودکان کتک خورده به اورژانس اجتماعی زنگ بزنند

اما عبدالرضا عزیزی رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس این قانون را جدید نمی‌داند و با بیان اینکه از گذشته قانون خلع ید والدین بدسرپرست اجرایی می‌شده می‌گوید: اگر پدر و مادری اعتیاد سنگین داشتند و فرزندانشان در شرایط سخت زندگی می‌کردند بهزیستی این کودکان را از خانواده جدا و برای آنکه به طور شایسته‌ای بزرگ شوند تحت سرپرستی قرار می‌داد. این نوع قوانین، قوانین جدیدی نیست. در گذشته نیز اگر کودکی به اورژانس اجتماعی زنگ می‌زد و تقاضای کمک می‌کرد و به این نتیجه می‌رسیدیم که او در خطر است از خانواده جدا و تحت سرپرستی بهزیستی در می‌آمد.

عزیزی ادامه می‌دهد: دو عامل محیط و وراثت بر رفتار کودکان تاثیرگذار است. این کودکان که از پدر و مادری ناسالم متولد شدند حالا در محیطی هم بزرگ شوند که ناسالم است. مشخص است که آینده این کودکان چه خواهد شد. قانون پشتیبان این کودک است اگر کودکی تحت فشار است و برای نجات از دست پدر و مادر بد سرپرست باید به بهزیستی منتقل شود. چنانچه به کودکان تحت سرپرستی بهزیستی مراجعه کنید می‌بینید که کودکان با این شرایط بسیار هستند.

روش های شناسایی کودکان بدسرپرست

در این میان ابوالفضل ابوترابی عضو کمیسیون قضایی مجلس نیز واگذاری سرپرستی کودکان بدسرپرست را قانونی می‌داند که یک ماهی است در مجلس اصلاح شده است و به مهر می‌گوید: اگر کودکی در خانواده در معرض مشکلات جسمی، روحی و اجتماعی باشد و یا هر دو سرپرست این کودک معتاد باشند و موارد دیگر دادستان می‌تواند درخواست سلب صلاحیت والدین را بدهد و کودک به بهزیستی و یا شخص ثالث سپرده می‌شود.

اودرباره روش شناسایی کودکان بد سرپرست توسط دادستان می‌گوید: روش‌های مختلفی وجود دارد؛ یکی از منابع خبری می‌تواند اورژانس اجتماعی باشد و همچنین تعیین مصادیق عدم صلاحیت هم در حوزه اختیار دادستان است. اگر دادستان تشخیص دهد کودک در معرض خطر جانی و ... است می‌تواند چنین درخواستی بدهد.

به قانون‌های جدید امیدوار نیستم

اما مجید ابهری آسیب‌شناس با بیان اینکه بهزیستی بهتر است فعلا بچه‌های حاضر در پرورشگاه‌ها را به خوبی سرپرستی کند و نیازی نیست پذیرای کودکانی که دارای والدین بدسرپرست هستند باشد به مهر می‌گوید: یکی از روش‌های حفظ آینده کودکان به عنوان سرمایه‌های ملی سلب موقت حق سرپرستی پدر و مادر است. فرزندان والدین معتاد و زندانی تحت نظارت و سرپرستی بهزیستی قرار می‌گیرند تا والدین سلامتی خود را بدست آورند. گاهی نیز والدین به دلایل جرایم اخلاقی از حق خود محروم می‌شوند و هیچگاه صلاحیت سرپرستی فرزند خود را ندارند. این والدین از فرزندان خود برای انجام جرایم مختلف استفاده می‌کنند.

ابهری تاکید کرد: البته در این میان یک مشکل وجود دارد و آن خو گرفتن بچه‌ها به والدین جدید است مخصوصا در شکل موقت. اگر نهادهای مرتبط با بهزیستی، مراکز خیریه و ... بتوانند در ایجاد مراکز نگهداری کمک کنند بسیاری از مشکلات برطرف می‌شود. متاسفانه بهزیستی در کشور ما عملکرد قابل قبولی در خصوص کودکان خیابانی و کار ندارد و هنوز سیاست‌های مشخصی درباره این کودکان تدوین نشده است. بهزیستی وظایف متعددی دارد اگر آن‌ها را به درستی انجام دهد مردم از آن‌ها قدردانی می‌کنند اما وقتی هنوز یک قدم در خصوص کودکان خیابانی جلو نرفته و مسئله کودکان و مهاجر بیگانه را حل نکرده چگونه می‌توان به حرکت جدیدی از سوی این سازمان امیدوار بود. بر اساس تجربه تلخ گذشته بهتر است این مسئولیت به خیریه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد سپرده شود.

با این همه، قانون حمایت از کودکان بد سرپرست چه قدیمی و چه جدید قرار است پشتیبان کودکانی باشد که حتی در چهار دیواری خانه‌هایشان نیز امنیت ندارند. شاید این قانون بتواند از انبوه اخبار آزار کودکان به دست مادر و پدرهای شیشه‌ای و معتاد بکاهد یا کودکی را که مجبور است به جای درس خواند صبح تا شب در خیابان‌ها کار کند به مدرسه بازگرداند.