امسال نیز از نیمه دوم اسفند همانند سال‌های گذشته، اردوهای راهیان‌نور کوله‌بار خود را برای بازدید از مناطق عملیاتی بسته‌ و راهی این مناطق معنوی شده‌اند. به همین مناسبت از امروز خبرگزاری رسا روزانه به معرفی یک از مناطق عملیاتی جنوب خواهد پرداخت.

یادمان شلمچه از جمله پربازدیدترین و در عین حال پرشور و حال‌ترین یادمان‌های عملیاتی دفاع‌مقدس برای کاروان‌های راهیان‌نور است که خاک تفتیده آن با خون و جسم شهدا درآمیخته و حالتی ملکوتی به این منطقه مرزی بخشیده است.

شلمچه، یادمانی برای شهدای کربلای4 و 5 و همچنین رمضان است که تاریخی از حماسه و ایثار و شهادت در خود نهفته دارد.

دیدار شلمچه

از خروجی غربی خرمشهر که می گذری، به قسمتی می رسی که محلی ها به آن پل نو می گویند. از روی پل می گذری، در ابتدای جاده ای که انتهایش معلوم نیست، طاق نصرت زده اند و در ضلع بالایی و مرکزش نوشته اند: «به اولین خاکریز دفاع مقدس خوش آمدید».

بعد از چند کیلومتر تابلوی سبز رنگی بود که نشان دهنده مسیر نهر خیّن بود. در ابتدای ورودی یادمان ورودی اتوبوس ها از ماشین های شخصی و افراد جدا شده بود. از ورودی که وارد می شدی، لاجرم از زیر یک طاق نصرت حصیری عبور می کردی که بالایش نوشته بودند: «شلمچه بوی چادر خاکی حضرت زهرا(س) را می دهد.»

سخنان مقام معظم رهبری پیرامون شلمچه

چند سال پیش که رهبر معظم انقلاب در سفر به مناطق عملیاتی، راهی شلمچه شدند، درباره این مناطق فرمودند: «امروز شرکت من در مجموعه زائران خاک خونین شلمچه، برای بزرگداشت یاد و نام شهیدان عزیز و مردان بزرگی است که با خون خود، با جهاد و همت خود، با عزم و اراده خود، نام شلمچه و خرمشهر و خوزستان و ایران را در تاریخ، بلند کردند»

آیت الله خامنه ای در ادامه حضور خود در منطقه عملیاتی شلمچه، فرمودند: «این جا نقطه ای است که ملائکه الهی که شاهد فداکاری مخلصانه این شهدای عزیز بودند، به آن تبرّک می جویند. این جا متعلّق به هر کسی است که دلش برای اسلام و برای قرآن می تپد. این جا متعلّق به همه ملت ایران است. دل های همه ملت ایران، متوجّه این نقطه، این بیابان و همه این مناطقی است که شاهد فداکاری های جوانان بوده است. شما که این جا را گرامی می دارید، خوب می کنید. آمدن شما و احترام به این نقطه، بسیار به جا و بسیار کار صحیحی است. بنده هم خواستم به ارواح طیّبه شهیدان و به نفس های معطّر جوانان مؤمن، تبرک بجویم و به این عزیزان احترام کنم؛ لذا آمدم در جمع شما شرکت کردم.»

نگاهی به موقعیت جغرافیایی شلمچه

منطقه مرزی شلمچه در غرب خرمشهر قرار دارد و از شمال به شهرستان حسینیه و از جنوب به اروندرود ارتباط دارد.

شلمچه که نزدیک‌ ترین منطقه مرزی به بصره است، از شرق به خرمشهر و از غرب به خط مرزی ایران و عراق محدود می‌ شود. منطقه ‌ای در آن سوی مرز در خاک عراق نیز با نام شلمچه وجود دارد.

منطقه مرزی شلمچه، در تاریخ 31 شهریورماه 1359 یکی از محورهای حمله نیروهای عراق به خرمشهر بود. با وجود این که خرمشهر در پی عملیات الی بیت ‌المقدس توسط رزمندگان آزاد شد، ولی بخش‌ هایی از شلمچه همچنان در تصرف ارتش بعث باقی ماند؛ تا اینکه به دنبال عملیات کربلای 5، مواضع دشمنان در این منطقه مرزی توسط نیروهای رزمنده اسلام در هم شکست و شلمچه آزاد شد.

در عملیات بیت المقدس اگر چه خرمشهر آزاد شد، ولی با توجه به اهمیت نظامی شلمچه، دشمن به سختی از آن دفاع کرد و آن را در اشغال خود نگه داشت و پس از آن، موانع، استحکامات و رده های دفاعی متعددی در این منطقه ایجاد کرد.

رزمندگان اسلام با اجرای عملیات کربلای 5 در دی ماه 1365، این مواضع را در هم شکستند و شلمچه را آزاد کردند که به پاس رشادت و شهادت رزمندگان اسلام، بنای یادبودی در این منطقه ایجاد شده است.

هر چند در پایان جنگ، بار دیگر این منطقه توسط دشمن تصرف شد، اما این شهدا و ایثارگران بودند که سرزمین شلمچه را باز ستادند، تا جای قدم های علی بن موسی الرضا(ع) در هنگام ورود به ایران، همچنان زیارتگاه باشد.

تانک ‌های به گل نشسته، مین ‌های خنثی نشده، کلاه و قمقمه ‌های سوراخ ‌شده و نخل ‌های بی ‌سر  هنوز در شلمچه خودنمایی می کنند.

یک خاطره از شلمچه

عملیات کربلای 4 تمام شده بود و هنوز خاطره شهادت بسیاری از بچه‌ ها از ذهن ها نرفته بود که باید رزمندگان و مردم شهد شیرین پیروزی را می ‌چشیدند. یکی از فرماندهان عملیات کربلای 5 می‌ گوید: تمام جوانب را بررسی کردیم. شناسایی منطقه کار راحتی نبود. محور «شلمچه» از همه محورها مهم‌ تر بود.

شلمچه دروازه بصره بود. از این نقطه می ‌توانستند به دشمن نفوذ کنند. دشمن محکم ‌ترین مواضع و موانع را برپا کرده بود. بررسی منطقه وقت می‌ برد. دشمن در منطقه، آب رها کرده بود. خط اولش، دژ محکمی بود با سنگرهای بتونی. پشت آن تانک ‌ها مستقر بودند و به خوبی بر منطقه اشراف داشتند. خط دوم و سوم که کانال بود، خط چهارمش هم پشت نهر دوعیجی بود. خط پنجم هم قرارگاه تاکتیکی دشمن و مرکز توپخانه بود و تازه این، همه ماجرا نبود.

19 دی ماه 1365. ساعت یک و نیم شب. دشمن این طور استدلال کرده بود که ایران بعد از عملیات ناموفق کربلای چهار، قادر به انجام عملیات جدیدی نیست. نیروهای عراقی کم‌کم به سمت فاو رفته بودند تا در پس گیری آنجا حضور داشته باشند. اینجا بود که رزمنده ‌ها زمان را به دست گرفتند. حمله نیمه ‌شب بسیجی ‌ها در شرق بصره، دشمن را گیج کرده بود. دشمن غافلگیر شده بود. رمز مقدس «یا زهرا(س)» داشت کار خودش را می‌کرد.

شکست ‌های متعدد، دشمن را به این نتیجه رسانده بود که به جای حالت تهاجمی، حالت تدافعی بگیرد. به همین دلیل، دست به کار شد و در شلمچه، موانع وسیعی به شکل «ن» ساخت که دهانه باز آنها به عرض 300 متر به طرف ایران قرار داشت. ارتفاع این موانع، به هفت متر می ‌رسید. ساخت این موانع کار را دشوار ساخته بود.

تسلطی که عراق از اطراف این گودال به رزمنده‌ های ایرانی داشت، امکان هر تحرکی را از آنها می‌ گرفت و برای فتح هر یک از این موانع، رزمندگان زیادی شهید شدند. اما بالاخره ایمان و اراده رزمندگان از سد تمامی موانع گذشت.

خیلی‌ ها زیر رگبار گلوله فقط هدف را می‌ دیدند و بهانه ‌ای برای برگشتن نمی ‌آوردند. در شلمچه مهم این بود که رزمندگان سرعت عمل را به دست بگیرند و با تسلط بر این منطقه توانستند برتری خود در جنگ را ثابت کنند.

 سخن پایانی

برای بسیاری از زائران، شلمچه با غروبش معنا پیدا می ‌کند و افراد زیادی نذر می ‌کنند که هنگام غروب به شلمچه برسند. نجوای غروب شلمچه با بقیه ساعات روز تفاوت بسیاری دارد.

شلمچه رنگ غریبی دارد! نمی دانم چه رازی است اصلاً تا نام شلمچه را می نویسی دستی می آید و کلمه ها را می برد سمت بی قراری ها...