بلک فرایدیِ بی‌محتوا، اعتماد را قربانی می‌کند

«رضا سلیمی»، در گفتگو با خبرنگار ما  به واکاوی ابعاد اجتماعی و حقوقی پدیده بلک فرایدی در ایران پرداخت. وی این رویداد را مصداق عینی «تهی‌شدگی از محتوا» خواند و گفت: نسخه بومی شده بلک فرایدی در ایران، از هرگونه محتوای ارزشمند و سودمند برای مصرف‌کننده تهی شده و در عمل به ابزاری قدرتمند برای بهره‌کشی از هیجان، احساسات و در برخی موارد، نیازهای کاذب مصرف‌کنندگان تبدیل گشته است.

وی با انتقاد از فقدان نظارت کافی و قوانین شفاف برای تضمین صحت تخفیف‌ها اظهار کرد: مصرف‌کننده ایرانی در آستانه بلک فرایدی، در میان انبوهی از تبلیغات رنگارنگ، بنرهای فریبنده و ادعاهای غیرواقعی درباره تخفیف‌های شگفت‌انگیز محاصره می‌شود، بدون آنکه ابزار مطمئن، شفاف و در دسترسی برای راستی‌آزمایی و مقایسه واقعی قیمت‌های گذشته و حال در اختیار داشته باشد. این بی‌پناهی اطلاعاتی، او را در برابر فریب آسیب‌پذیر می‌کند.

 کارشناس ارشد امور حقوق مصرف‌کنندگان، افزود: این تقلید ناقص و بی‌معنی، در حال تخریب سرمایه‌ای است که کسب‌وکار هیچ جامعه‌ای نمی‌تواند فقدان آن را تحمل کند: «اعتماد».

وی لدامه داد: اعتماد خریدار، سنگ بنای مبادلات پایدار و سالم در هر بازار است. وقتی این اعتماد با ابزارهای سازمان‌یافته خدشه‌دار شود، ترمیم آن بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود.

سلیمی در پایان با اشاره به عواقب گسترده این پدیده هشدار داد: تداوم چنین رویه‌های غیرمنصفانه‌ای، نه تنها فرهنگ مصرف منطقی و آگاهانه را مخدوش می‌کند، بلکه بازار داخلی را به سمت بی‌اخلاقی، بی‌ضابطگی و در نهایت، کاهش رفاه عمومی سوق خواهد داد.

وی با تاکید بر اینکه برای برون‌رفت از این وضعیت، ضروری است که نهادهای ناظر، مانند سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و اصناف، با وضع مقررات دقیق، شفاف و قاطع، از جمله الزام به ثبت و انتشار تاریخچه قیمت‌ها و اعمال جرائم سنگین برای متخلفان، به طور جدی از حقوق مصرف‌کنندگان در برابر چنین شیوه‌های تجاری ناسالمی دفاع کنند، خاطرنشان کرد: از سوی دیگر، افزایش آگاهی و هوشیاری خود مصرف‌کنندگان نیز نقش مکمل حیاتی را ایفا می‌کند.

بلک فرایدی ایرانی، نمونه کامل یک وارونگی تجاری و فریب سیستماتیک

پریسا کاویانی، در گفتگوی با خبرنگار ما، پدیده بلک فرایدی در ایران را از منظر اقتصادی و اجتماعی مورد نقد شدید قرار داد و این رویداد را نمونه‌ای بارز از «واردات بی‌ضابطه و بدون پشتوانه الگوهای مصرف غربی» خواند و اظهار کرد: این رویداد در بستر اصلی و تاریخی خود، در کشورهای غربی دارای کارکردها و قواعد اقتصادی مشخصی است؛ از تخلیه انبارهای فصلی گرفته تا ایجاد جهش در فروش و نقدینگی، اما در ایران، این مفهوم بدون هیچ گونه بومی‌سازی هوشمندانه و تطابقی با ساختارها، فرهنگ مصرف و قوانین اقتصادی داخلی، به صورت تحمیلی به بازار تحمیل شده است.

وی با بیان جمله تندی که «در بلک فرایدی ایران، به‌جای تخفیف، شما حتی کالاها را گران‌تر می‌خرید!» به تشریح مکانیسم این فریب پرداخت و گفت: بررسی‌های میدانی و مقایسه قیمت‌ها در ماه‌های منتهی به بلک فرایدی به وضوح نشان می‌دهد که یک استراتژی هماهنگ در میان بسیاری از فروشندگان وجود دارد.

این تحلیلگر اقتصادی تصربح کرد: فروشندگان قیمت‌ها را به طور مصنوعی و گاه تا ۴۰ یا ۵۰ درصد، چند هفته قبل افزایش می‌دهند سپس در روزهای بلک فرایدی، با تبلیغات گسترده و اغواگرایانه، همان کالاها را با تخفیف‌های ۳۰ یا ۴۰ درصدی به فروش می‌رسانند، که در بهترین حالت، قیمت نهایی همان قیمت اصلی پیش از افزایش مصنوعی، یا در موارد زیادی حتی بالاتر از آن است.

وی با تأکید بر اینکه این پدیده «از مسیر خود کاملاً به بی‌راهه رفته»، به اثرات منفی کلان آن اشاره کرد و گفت: این اقدام نه تنها هیچ سود اقتصادی برای مصرف‌کننده به همراه ندارد، بلکه با ایجاد هیجان و التهاب کاذب در بازار، به تشویق مصرف‌گرایی بی‌برنامه و غیرعقلانی دامن می‌زند.

کاویانی با اشاره به اینکه این نوع مصرف، که بر پایه فریب و احساسات لحظه‌ای استوار است، در نهایت به ضرر اقتصاد خانوار، تضعیف قدرت خرید و انباشت کالاهای غیرضروری در خانه‌ها منجر می‌شود، مطرح کرد: از سوی دیگر، این امر بازار را از نوآوری واقعی و رقابت بر سر کیفیت و قیمت‌گذاری منصفانه بازمی‌دارد و تمام تمرکز را به سمت جنگ تبلیغات و فریب می‌برد.

بلک فرایدی در ایران؛ از تقلید ناقص تا بی‌اعتمادی عمومی

علی مرادی، در گفتگو با خبرنگار ما با تأکید بر بی‌ریشه بودن این رویداد در فرهنگ و تقویم تجاری ایران گفت: بلک فرایدی، که نه در فرهنگ ایرانی ریشه دارد و نه در تقویم تجاریمان جایگاهی، سال‌هاست صرفاً به‌عنوان یک تقلید ناقص و بی‌معنی وارد بازار شده است.

وی افزود: این تقلید، نه فلسفه اصلی‌اش، یعنی تخلیه انبارها با تخفیف‌های واقعی و مشوق‌های مبتنی بر سود دوطرفه برای فروشنده و خریدار را حفظ کرده و نه توانسته اعتماد خریداران ایرانی را جلب کند.

این کارشناس ارشد حوزه بازرگانی و بازار با بیان اینکه آنچه در ایران تحت این عنوان شاهد آن هستیم، بیشتر شبیه به «سایه‌ای مخدوش» از یک سنت غربی است، عنوان کرد: این سایه مخدوش، پر از قیمت‌سازی‌های غیرشفاف، تبلیغات پرزرق‌وبرق و در نهایت، تجربه‌هایی تلخ برای مصرف‌کننده است که ثابت می‌کند این نسخه به اصطلاح بومی‌شده، از مسیر خود کاملاً به بی‌راهه رفته و از هرگونه محتوای ارزشمندی تهی شده است.

وی به یک از اصلی‌ترین آسیب‌های این پدیده اشاره کرد و هشدار داد: متأسفانه در بلک فرایدی به سبک ایرانی، به‌جای بهره‌مندی از تخفیف‌های واقعی، شواهد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف‌کنندگان حتی کالاها را گران‌تر از قیمت معمول و پیش از این تاریخ می‌خرند.

مرادی مطرح کرد: فروشندگان با ترفندهای مختلف، از جمله افزایش مصنوعی قیمت‌ها در هفته‌های منتهی به بلک فرایدی و سپس اعمال تخفیف بر روی آن قیمت‌های تورمی، در حال فریب سیستماتیک خریداران هستند.

وی با اشاره به اینکه این روند در بلندمدت پیامدهای ویرانگری برای کسب‌وکار در ایران خواهد داشت، تصریح کرد: زمانی که اعتماد، که پایه و اساس هر رابطه تجاری پایدار است، از بین برود، نه تنها مصرف‌کننده در هر فرآیند خریدی با شک و تردید عمل می‌کند، بلکه کسب‌وکارهای صادق نیز در گرداب بی‌اعتمادی عمومی آسیب خواهند دید.

این کارشناس ارشد حوزه بازرگانی و بازار این پدیده، سلامت چرخه تجارت و رقابت سالم را به طور جدی تهدید می‌کند و آن را به سمت بی‌اخلاقی و آنارشی سوق می‌دهد، تأکید کرد که حل این معضل نیازمند عزم راسخ نهادهای ناظر، افزایش آگاهی مصرف‌کننده و خودکنترلی صنف تجاری است.

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «عصر همدان»، راه برون‌رفت از این وضعیت،نیازمند عزم جدی نهادهای نظارتی و افزایش آگاهی عمومی است. سازمان‌های حمایت از مصرف‌کننده می‌توانند با وضع مقررات سختگیرانه و نظارت مستمر، از حقوق خریداران دفاع کنند. شفافیت در تاریخچه قیمت‌ها و اعمال جرائم سنگین برای متخلفان، می‌تواند گام موثری در جهت سالم‌سازی این فضای تجاری باشد.

از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان نیز با هوشیاری بیشتر می‌توانند در برابر این ترفندها مقاومت کنند. مقایسه قیمت‌ها در بازه‌های زمانی مختلف، مطالعه نظرات دیگر کاربران و پرهیز از خریدهای هیجانی، از جمله راهکارهای مقابله با فریب در فضای بلک فرایدی است.

در نهایت، به نظر می‌رسد تحول در نحوه برگزاری بلک فرایدی در ایران امری ضروری است. بازگشت به فلسفه اصلی این رویداد که برپایه سود دوطرفه فروشنده و خریدار استوار است، می‌تواند اعتماد از دست رفته را بازگرداند.

بلک فرایدی می‌تواند به فرصتی واقعی برای رونق تجاری و رضایت مصرف‌کننده تبدیل شود.

انتهای خبر/