مرگ هوگو چاوز رییس جمهور فقید ونزوئلا چند روزی است که در صدر رسانه های دنیا قرار گرفته است. در این میان نظرات درباره جانشین وی که قرار است در انتخابات زودهنگام ماه آینده انتخاب شود متفاوت است. برای تحلیل شرایط سیاسی این کشور تاثیر گذار در عرصه آمریکای لاتین با حجت الاسلام محمد حسنی نویسنده و کارشناس مسائل آمریکای لاتین به گفت‎وگو نشستیم.

شخصیت هوگو چاوز چگونه شکوفا شد؟

هوگو رافائل چاوز فریاس در حالی سال 1998میلادی ادای سوگند ریاست جمهوری کرد که مردم این کشور نسبت به سیاست‎های دولت‎های قبلی ناراضی و بدبین بودند ولی چاوز طی دوازده سالی که قدرت را در دست داشت توانست اقدامات بسیار سودمندی در حق مردم ونزوئلا انجام دهد.
چاوز در حقیقت بیشتر بودجه کشور را برای قشر متوسط و به خصوص فقیر اختصاص داده بود، به طوری که 75درصد فقر مطلق و نسبی را در ونزوئلا از بین برد.
این شخصیت محبوب ونزوئلا خدمات شایانی در حوزه‎های مختلف مانند بهداشت و آموزش به صورت رایگان انجام داده بود به نحوه‎ی که او را حقیقتا نمونه می‎ساخت.
وی با اجرایی طرح تغذیه مناسب، کالاهای ضروری را با قیمت بسیار کم در فروشگاه‎ها به دست مردم رساند به طوری که حتی فقیرترین افراد هم می‎توانستند مواد غذایی ضروری را برای معاش خود تهیه کنند.
چاوز تمام بی خانمان‎ها را ثبت نام و به تعداد آنها خانه ساخت و همچنین در طرحی تحت عنوان جهیزیه و وسائل ضروری در خانه لوازم ضروری با اقساط بلند مدت به مردم واگذار کرد.
طرح دیگر ساماندهی بهداشت عمومی بود. چاوز در این طرح با ارسال 80 هزار بشکه نفت به یاری صنایع بحران زده کوبا شتافت و در مقابل 15هزار پزشک از این کشور گرفت و طرح بزرگ بهداشتی ونزوئلا به نام باریو آدنترو را به صورت رایگان و عمومی راه اندازی کرد.
رهبر انقلاب بولیوار خدماتی دیگری مانند نهضت سواد آموزی، ساماندهی وضعیت شهری، صدور کارت شناسایی و هویت برای باریو‎ها، ارائه خدمات شهری متروکابین ارزان به طوری که حتی بعضی از روستاها حتی خیابان هم نداشتند ولی از این امکانات بهره‎مند شدند.
این گونه مسائل سبب شد که مردم ونزوئلا چاوز را بیش از یک رییس جمهور بلکه به عنوان یک رهبری که بتواند ونزوئلا را به استقلالی که سال‎ها مخصوصا در زمان سیمون بولیوار برای آن جنگیدند بشناسند.
فرق چاوز با سایر انقلابیان آمریکای لاتین چیست؟

اگر چه هوگو چاوز، فیدل کاسترو را به عنوان رهبر خود معرفی کرده بود ولی او توانست اقداماتی را طی 12سال انجام دهد که فیدل کاسترو طی 50سال حکومتش در کوبا نتوانست انجام دهد.
یکی دیگر از تفاوت های کاسترو با چاوز در این بود که حکومت کاسترو هیچ وقت به عنوان یک حکومت الگو و نمونه برای بقیه کشورهای آمریکای لاتین مطرح نشد یعنی افکار ضد استکباری و آزادی خواهی و عدالت خواهی  کاسترو  به اندازه چاوز در سطح آمریکای لاتین مطرح نبود و این مسأله به چهره کاریزماتیک چاوز، عدم انقطاع خود از دنیا و قرار دادن ثروت ونزوئلا در اختیار مردم بر می‎گردد.
شخصیت چاوز از افرادی مانند سیمون بولیوار و چگورا بالاتر است زیرا یک کارنامه کاملا موفق در خدمت رسانی ارائه کرده بود و فرق عمده چاوز با سایر حکومت‎ها همانند شوروی سابق، کوبا، چین قبل از آزاد سازی ثروت در احترام وی به دین بود به طوری که چاوز خود را یک سوسیالیست قرن 21 معرفی می‎کرد.
چاوز در اکثر سخنرانی‎ها خود را پیروی حضرت مسیح (ع) می‎دانست ولی نه مسیح که کلیسا را برای خودش مصادره کرده است بلکه مسیحی که اگر ظهور کند یاور فقیر‎ان جهان خواهد بود همان طوری که در عصر خود به آن ملزم بوده است. این رییس جمهور دین‎مدار برای کوتاه کردن دست کشیش‎ها از قدرت، مانع ورود آنان به امور سیاسی و اقتصادی بود.
این تفاوت های هوگو چاوز با سایر حکومت‎ها سبب محبوبیت او در بین کشورهای منطقه همانند اکوادور،‌ برزیل، نیکاراگوئه، کوبا و کشورهای به ظاهر آمریکایی بود به طوری که مدل حکومتی چاوز در ونزوئلا و آمریکای لاتین به نام چاوز باقی خواهند ماند و بعد از حرکت سیمون بولیوار حرکت چاوز را به عنوان نقطه عطفی در آمریکای لاتین می‎شناسند.

 با توجه به فوت چاوز آیا احتمال اختلاف و شکاف سیاسی در بین حزب او وجود دارد؟

آقای دیوسدادو کابلو و نیکلاس مادورو از هم حزبی‎های چاوز محسوب می شوند و احتمال شرکت هر دوی آنان در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد، ولی هر کدام خصوصیاتی دارند که باید آنها را اول بررسی کرد بعد متوجه شویم که آیا اختلاف و شکاف سیاسی در بین این دو شخصیت هم حزبی به وجود خواهد آمد و یا خیر.
دیوسدادو کابلو از آن ابتدایی که چاوز کودتای در سال 1992میلادی علیه حکومت وقت کرد کنار وی بوده است و حتی زمانی در سال 2000میلادی توانست از افراد تاثیر گذار در شکست کودتا علیه چاوز باشد و بعد از آن در دولت وی حضور داشت و در حال حاضر رییس پارلمان ونزوئلا است.
نیکلاس مادورو، قبلا وزیر خارجه ونزوئلا بوده است و در دوران جدید در 7 اکتبر که چاوز برنده انتخابات شد،‌ مادورو را معاون اجرایی و معاون اجرای سابق را به عنوان وزیر خارجه منصوب کرد.
مادورو قبل از این که وارد سیاست شود به عنوان یک چهره فعال اجتماعی و الگوی کارگری شناخته شده بوده است و بعد از وارد شدن به دولت به عنوان یک چهره سیاسی مطرح شد.
یک نکته مهم مطرح در این بحث ، معرفی مادورو توسط چاوز در آخرین نطق تلویزیونی خود به عنوان رییس جمهور بعد ونزوئلا است که این مسأله کفه ترازوی مادورو نسبت به کابلو را در انتخابات سنگین تر می‎کند.
یکی دیگر از امتیازات مادورو برای برنده شدن در انتخابات ریاست جمهوری، جو احساسی است که بعد از مرگ چاوز وجود دارد و تاکید او بر ادامه اندیشه‎های چاوز است.
من بعید می‎دانم که کابلو خود را رغیب مادورو بداند زیرا آن صحبتی که چاوز انجام داده است اگر بخواهد با آن مخالفت کند دیگر نمی تواند ادعای چاوزی بودن را داشته باشد و این احتمال زیاد است که آقای مادورو فقط از حزب چاوز نامزد انتخابات شود.
مادورو حتی اگر بتواند در انتخابات آینده ریاست جمهوری برنده شود باید به خواسته‎های جریان چپ‎گرایی که حدود یک سوم پارلمان را در اختیار دارند توجه کند و حضور این جمعیت مخالف در پارلمان این قدر مهم است که چاوز بعد از تشکیل پارلمان و حضور چشم گیر مخالفان در آن داوطلبانه اختیارات ویژه ریاست جمهوری را واگذار کرد.
آیا کاپریلس به عنوان نفر دوم انتخابات قبلی در انتخابات آینده حضور پیدا خواهد کرد؟

اتریکه کاپریلس اگر چه در انتخابات قبلی شکست خورد ولی یک چهره دموکراتیک به خودش گرفت و همان لحظه شکست را پذیرفت و به چاوز تبریک گفت ولی الان هم کاپریلس بعد از فوت چاوز به فعالیت‎های سیاسی خودش ادامه و نامزد انتخابات دوره‎ای بعدی خواهد شد.
احتمال پیروزی کاپریلس در این دوره از انتخابات ریاست جمهوری مشروط به اختلاف حزب چاوز بر سر کاندیدهای انتخاباتی است که در این صورت وی برنده انتخابات خواهد شد.
اگر مخالفین چاوز بتوانند به اتحاد قبلی خود دست پیدا کنند بیشترین حدی که می توانند رای بیاورند به همانند اندازه قبلی یعنی 46درصد است.

بعضی از کارشناسان یکی از علت‎های محبوبیت چاوز را قدرت سخنرانی او توصیف می‎کردند، نظر جنابعالی در این مورد چیست؟

خصوصیات کاریزماتیک چاوز، هوشمندی، شجاعت و سخنوری او محبوبیتش را بین مردم بالا برده بود. قدرت سخنوری وی در حدی بود که بیش از سه، چهار ساعت پشت سر هم بدون نیاز به استراحت به سخنرانی می پرداخت و در همه این ساعت‎ها مستمعین با انگیزه بالا به حرف های او گوش می دادند.
چاوز می توانست بسیاری از روابط خودش را با کشورهایی که در تبلیغات رسانه های امپریالیسی به عنوان کشورهای پر خطر مانند ایران معرفی می‎شدند، با قدرت فوکولاریستی و کاریزماتیکی که داشت توجیه کند.

 آینده روابط ایران با ونزوئلا بعد از فوت چاوز را چگونه ارزیابی می‎کنید؟ آیا مانند دوران ریاست جمهوری چاوز عصر شکوفایی روابط ایران با ونزوئلا ادامه پیدا خواهد کرد؟

شرایط آینده جهان در روابط ونزوئلا نقش بسزایی را بازی خواهد کرد، به نحوی که اگر آمریکا بخواهد فشارهای خود را علیه ایران بیشتر کند، کشورهای حامی ایران نیز در روابط خود نسبت به این کشور بازنگری خواهند کرد که من فکر نمی کنم ونزوئلا بعد از چاوز از این مسأله مستثنا باشد.
اما اگر مخالفین رای بیاورند همین طور که کاپریلس در تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود سطح روابط با ایران را کاهش خواهند داد.
 با توجه به اینکه مادورو، دوتن از وابسته‎های نظامی سفارت آمریکا را از ونزوئلا اخراج کرد، آیا روابط ونزوئلا و آمریکا مانند دوره چاوز تیره و تار خواهد بود؟

اخراج دوتن از وابسته‎های نظامی سفارت آمریکا از ونزوئلا یک حرکت هیجانی و دیپلماتیک از سوی مادورو می تواند باشد که مقداری شرایط را آرام و در کنترل خود گیرد؛ اما چیزی که مسلم است، در دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری سرویس‎های جاسوسی آمریکا در ونزوئلا فعالیت چشم گیری داشتند به طوری که بارها سازمان امنیتی ملی ونزوئلا چندین نفر را بازداشت کردند.
 آیا سرطان هوگو چاوز را همان طور که مادورو اعلام کرد مشکوک و اقدام آمریکایی ها می دانید؟

این مسأله که آمریکایی ‎ها مخالفین خود را از طریق مریض کردن و انتقال بیماری از سر راه بر می دارند یکی از مسلمات است، اما ابتلای لولا دا سیلوا رییس جمهور سابق برزیل، کرشنر رییس جمهور آرژانتین و هوگو چاوز رییس جمهور ونزوئلا به سرطان آن هم در یک برهه زمانی و با شباهت های زیاد توطئه در مرگ عرفات را به ذهن ها متبادر می کند.

به نقل از رسا